Ngày 10/5, Công an quận Bình Thạnh, TP.HCM đã tiến hành truy xét nhóm đối tượng liên quan đến vụ hỗn chiến tại ngã tư Thanh Đa, phường 27, quận Bình Thạnh) khiến hai thanh niên tên T và L đi xe BMW (một người 37 tuổi và một người 29 tuổi) bị trọng thương. Nguyên nhân ban đầu được xác định là do tiếng pô xe của T và L nổ quá to dẫn đến mâu thuẫn với nhóm 4 thanh niên trong quán nhậu. Hậu quả, T và L bị ném đá, xịt hơi cay, chém xối xả.
Vụ ẩu đả khiến hai người đi xe BMW bị thương. Ảnh: VOV
Vụ việc đang được cơ quan công an tiếp tục điều tra, làm rõ. Tuy nhiên, nhìn nhận từ góc độ xã hội, nhiều chuyên gia cảnh báo vụ việc có thể là hệ quả của sự phân biệt giàu nghèo, của văn hóa ứng xử thiếu văn minh đến từ hai phía.
PGS.TS. Mạc Văn Tiến, Viện Khoa học giáo dục nghề nghiệp, quản lý nhà nước về giáo dục nhà nước phân tích, khi người ta tự cho mình là giàu (đi xe sang, tiêu tiền nhiều, mặc quần áo đẹp) thì cũng thường tự cho mình là người có quyền (quyền nói to, quyền ra oai, quyền hống hách, quyền nẹt pô, nổ to...). Mặc dù tâm lý này không phải có ở tất cả những người giàu nhưng phần lớn những người tự cho mình là giàu (chỉ cần đi xe ô tô, sống trong biệt thự...) đều có cách ứng xử như vậy.
Người có xe ô tô thì ra oai với người không có xe, người có xe sang hơn thì oai hơn với người có xe bình thường. Ví như vụ ứng xử sau va chạm giao thông xảy ra từ năm 2018, sau đó được đưa lên mạng xã hội cũng nhận được nhiều lời bàn tán. Trong đoạn clip có 2 ô tô BMW và CITY đã xảy ra va chạm mạnh nguyên nhân được cho là do tài xế xe CITY vượt đèn đỏ nên va vào xe BMW. Vụ va chạm khiến tài xế BMW tỏ ra vô cùng tức giận, lao tới liên tục văng bậy, chửi tục và thậm chí là tát đối phương. Chỉ khi được một hồi chửi bới, được thỏa mãn cơn tức giận dưới sự nỗ lực hòa giải của người đi đường người tài xế BMW mới chịu bỏ đi.
Có tâm lý trên, ông Tiến cho rằng là do phông văn hóa của một số người có tiền nhưng chưa biết cách ứng xử văn minh. Thấy có được một tí tiền, hoặc mua được chiếc ô tô, xây được ngôi nhà đẹp thì đã tự cho mình giàu có, sang hơn người mà không biết rằng đi xe sang muốn sang phải có văn hóa sang hơn người.
"Ở đây đang có sự nhầm lẫn trong ứng xử. Người có nền văn hóa thấp sẽ lấy tiền làm thước đo văn hóa. Chính vì sự nhầm lẫn tai hại đó nhiều người đã lấy tiền ra ứng xử, tự cho mình đi xe đẹp là sang, là đẳng cấp, là muốn gì cũng được, bất chấp quyền lợi, lợi ích của những người xung quanh. Cũng chính cách ứng xử trên đã dẫn tới không ít những vụ mâu thuẫn, đánh lộn, đâm chém trọng thương, kể cả tử vong cũng có", ông Tiến nói.
Còn ở phía người không có xe, hoặc tự cho mình nghèo hơn, thấp kém hơn những người có xe, có tiền thì cũng đang tồn tại tâm lý tự ti, đố kị, nhìn ai giầu cũng ngứa mắt. Nếu người tự cho mình là giàu có ứng xử theo kiểu cửa trên, khinh thường những người nghèo khó, ít tiền hơn mình thì nhiều người ít tiền lại có thái độ bất cần kiểu 'bố mày không xin của ai', nghèo nhưng không để người khác khinh nên nhìn ai có xe, có tiền cũng thấy ngứa mắt, muốn dạy cho một bài học. Đây cũng là cách ứng xử của những người có phông văn hóa thấp, thiếu hiểu biết, dẫn tới những hiềm khích không đáng có.
Vị chuyên gia cho biết, cách ứng xử thiếu văn minh trên đang có xu hướng lan rộng, không phải chỉ ở những thanh niên mười tám, đôi mươi, còn đang đi học mà có ở cả nhóm người trưởng thành, đã đi làm, thậm chí cả những cán bộ.
Lấy ví dụ ở quê, ông Tiến kể, nhiều trường hợp thấy một ông hàng xóm xây cái nhà mới, to, thì lập tức hôm sau cũng phải vay mượn, bán đất, bán bò, vay mượn lấy tiền làm cho được cái nhà khác to hơn, đẹp hơn dù sau đó phải nhịn ăn, nhịn mặc để trả nợ.
Có trường hợp không làm được nhà to hơn, đẹp hơn thì lại tìm cách bôi bẩn, vẽ bậy lên tường nhà người khác để nhà họ bớt đẹp đi một tí.
Ông Tiến cho biết để thay đổi được tâm lý khoe khoang, hống hách, đố kỵ giữa một số người giàu với người nghèo, điều quan trọng nhất là phải thay đổi được văn hóa ứng xử. Theo ông Tiến, khi văn hóa, truyền thống gia đình bị mai một, trong khi ở một vài trường hợp đồng tiền lại là công cụ quyền lực "có thể làm gì cũng được" thì khó có được cách ứng xử giàu tính người.
Ở góc độ xã hội, PGS Mạc Văn Tiến cho rằng muốn có một xã hội văn hóa, văn minh thì cần có nhiều giải pháp đẩy mạnh phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm, tạo thu nhập, giảm bớt khoảng cách giàu nghèo. Khi khoảng cách giàu nghèo được rút ngắn, người dân giàu dần lên cũng sẽ giảm dần khoảng cách trong văn hóa ứng xử.
