1. Ngày 9/7, TP.HCM áp dụng giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16. Tôi làm việc tại một công ty xuất nhập khẩu, có giấy đi đường của công ty cấp, có đóng dấu và xác nhận đầy đủ.
Tuy nhiên, khi CSGT yêu cầu dừng xe kiểm tra, cảnh sát cho rằng giấy không hợp lệ, chỉ được lưu hành nội bộ. Trong khi TP không có mẫu hay văn bản nào hướng dẫn cụ thể vấn đề này để nhân viên các doanh nghiệp không bị gây khó khăn khi đi làm. Vậy nếu tôi bị xử phạt thì bị quy vào lỗi vi phạm gì? Mức xử phạt bao nhiêu?
- Luật sư Bùi Quang Nghiêm - Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM trả lời: Trong trường hợp của bạn, CSGT không có quyền phạt người đi đường với lý do không chấp nhận giấy xác nhận của công ty cấp cho người lao động.
Chỉ thị 16 của Thủ tướng nêu rất rõ: Trong thời gian giãn cách xã hội , phương tiện giao thông cá nhân “hạn chế đi lại” chứ không phải “dừng lưu thông”. Người lao động của các công ty thực hiện chức năng kinh doanh mà Chỉ thị 16 không quy định phải dừng và họ ra đường với giấy xác nhận của công ty một cách rõ ràng thì CSGT phải tôn trọng quyền tự do đi lại của họ; nếu làm khác đi là hành vi lạm quyền hoặc thiếu hiểu biết.
Nếu CSGT làm nhiệm vụ, xác định chắc chắn là người đi đường trình bày lý do một cách gian dối như giấy xác nhận của công ty bị làm giả, sử dụng giấy xác nhận đi làm việc không phải cho mình… thì CSGT hoặc lực lượng chức năng tại các chốt kiểm soát dịch bệnh chỉ có thể buộc người đi đường trở lại điểm xuất phát, không có quyền xử phạt vi phạm hành chính.
2. Tôi sống tại một chung cư ở TP.HCM. Tôi muốn qua nhà hàng xóm chơi hoặc nhờ giải quyết, giúp đỡ công việc thì có vi phạm Chỉ thị 16 không? Nếu có thì bị xử phạt như thế nào?
- Luật sư Lê Quang Vũ - Giám đốc Công ty Luật Công Bình trả lời: Trong Chỉ thị 16 của Chính phủ về các biện pháp cấp bách phòng, chống dịch Covid-19 áp dụng tại TP.HCM quy định: Thực hiện cách ly toàn xã hội trên nguyên tắc gia đình cách ly với gia đình, tổ dân phố cách ly với tổ dân phố, khu phố cách ly với khu phố, xã/phường/thị trấn cách ly với xã/phường/thị trấn, quận, huyện và TP Thủ Đức cách ly với quận, huyện và TP Thủ Đức.
Người dân chỉ ra ngoài trong trường hợp thật sự cần thiết như: mua lương thực, thực phẩm, thuốc men, cấp cứu, làm việc tại nhà máy, cơ sở sản xuất, cơ sở kinh doanh dịch vụ, hàng hóa thiết yếu không bị đóng cửa, dừng hoạt động và các trường hợp khẩn cấp khác.
Nếu bạn qua nhà hàng xóm chơi, nhờ giúp đỡ giải quyết công việc là chưa cần thiết và có dấu hiệu vi phạm việc không thực hiện bảo vệ cá nhân về phòng chống dịch bệnh và hạn chế tập trung đông người, bạn có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 117/2020 của Thủ tướng.
Trường hợp bạn đi ra ngoài để đến nhà bạn bè, hàng xóm mà không mang khẩu trang sẽ bị xử phạt sẽ bị phạt 1-3 triệu đồng. Trường hợp bạn qua nhà hàng xóm mà tập trung quá 2 người không có lý do cần thiết, chính đáng thì có thể bị xử phạt 10-20 triệu đồng/người.
Tháp 7 chung cư The Sun Avenue từng bị phong tỏa tạm thời sau khi ngành chức năng phát hiện ca nhiễm nCoV sống tại tầng 7. Ảnh: Thiên Anh.
3. Tôi sống ở TP.HCM, tôi cùng vợ đến siêu thị ở quận Tân Phú để mua sắm. Khi ra đến cổng lấy xe chuẩn bị về thì tôi bị các anh công an chặn lại, yêu cầu cung cấp giấy thông hành, giấy tờ tùy thân.
Sau khi kiểm tra giấy tờ, lực lượng chức năng cho rằng tôi vi phạm khi đi siêu thị 2 người vì Chỉ thị 16 chỉ quy định 1 người được đi mua nhu yếu phẩm. Sau đó công an chụp biển số xe, CMND của tôi và cho biết lần này nhắc nhở nhưng lần sau sẽ xử phạt.
Tôi đọc Chỉ thị 16 không thấy có quy định khi ra ngoài trong trường hợp cần thiết bắt buộc chỉ đi 1 người hay 2 người. Vậy trường hợp của tôi có vi phạm Chỉ thị 16?
- Luật sư Hà Hải - Đoàn Luật sư TP.HCM trả lời: Tại Điều 2 Công văn 2279 nêu rõ: Nhằm giảm thấp nhất nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh trong cộng đồng, yêu cầu mọi người dân ở nhà, chỉ ra ngoài trong một số trường hợp thật sự cần thiết, trong đó có ra ngoài để mua lương thực, thực phẩm.
Do đó, khi gia đình bạn có nhu cầu ra ngoài mua thực phẩm thì càng giảm tối thiểu số người ra đường càng tốt. Tuy Chỉ thị 16 và Công văn 2279 không quy định cụ thể số người được ra ngoài mua lương thực thực phẩm, nhưng để đảm bảo an toàn cho bản thân, mọi người và phát huy hiệu quả phòng, chống dịch bệnh bạn nên hạn chế đi ra ngoài đông người.
Trong tình huống của bạn, cách xử lý của các chiến sĩ công an là phù hợp với quy định và tình hình thực tế. Người dân nên tin tưởng, ủng hộ, cảm thông và tuân thủ đầy đủ các quy định của Chỉ thị 16, UBND TP, các cơ quan ban ngành để cùng nhau đẩy lùi và chiến thắng dịch bệnh.
4. Người dân từ quận này qua quận khác mua nhu yếu phẩm có bị xử phạt không? Mức xử phạt là bao nhiêu?
- Luật sư Đỗ Ngọc Thanh - Đoàn Luật sư TP.HCM trả lời: Theo Công văn khẩn số 2279 của UBND TP.HCM, nhằm giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh trong cộng đồng, người dân được yêu cầu ở nhà, chỉ ra ngoài trong trường hợp thật sự cần thiết như: Mua lương thực, thực phẩm, dược phẩm và hàng hóa, dịch vụ thiết yếu khác; các trường hợp khẩn cấp như cấp cứu, khám chữa bệnh; thiên tai, hỏa hoạn, tang lễ…
Trường hợp ra khỏi nhà phải đeo khẩu trang, rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn; không tập trung quá 2 người tại nơi công cộng, ngoài phạm vi công sở, bệnh viện và phải giữ khoảng cách tối thiểu 2 m.
Như vậy, nội dung công văn hướng dẫn trên không giới hạn qua các quận, huyện nơi bạn cư trú để mua lương thực, thực phẩm, thuốc men. Bạn sẽ không bị xử phạt nếu bạn thực hiện quyền chứng minh mình ra ngoài mua lương thực, thực phẩm, thuốc men là thật sự cần thiết với lực lượng kiểm tra như việc bạn xuất trình giấy xác nhận của cơ quan có thẩm quyền cho phép bạn đi, giấy xác nhận có kết quả âm tính đối với nCoV.
Nếu bạn ra đường không có lý do chính đáng, không đeo khẩu trang, không giữ khoảng cách 2 m sẽ bị phạt từ 1-3 triệu đồng.
Người dân TP.HCM đi chợ trong thời điểm thực hiện Chỉ thị 16. Ảnh: Phương Lâm.
5. Chỉ thị 16 nêu rõ, yêu cầu mọi người dân ở nhà, chỉ ra ngoài trong trường hợp thật sự cần thiết. Tuy nhiên, tôi đọc báo thấy không ít người "bất chấp" ra đường, với những lý do khác nhau nên bị xử phạt. Vậy, người dân ra đường có mục đích chính đáng phải chứng minh cách nào?
- Luật sư Bùi Quang Nghiêm - Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM trả lời: Để xử phạt vi phạm hành chính đối với cá nhân thì người có thẩm quyền xử phạt phải chứng minh được cá nhân đó đã thực hiện hành vi vi phạm trên thực tế. Nếu lực lượng chức năng không chứng minh được người dân có vi phạm hành chính trên thực tế thì không thể xử phạt.
Tuy nhiên, để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người bị xử phạt, Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 nêu rõ: Cá nhân, tổ chức bị xử phạt có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp chứng minh mình không vi phạm hành chính.
Như vậy, đối với quy định trên, người dân cũng rất khó khăn trong việc chứng minh mình ra ngoài là trường hợp thật sự cần thiết vì chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể người dân cần phải mang theo những gì khi ra đường, trường hợp này nên cũng rất dễ bị xử phạt.
Cho nên khi ra đường trong thời gian giãn cách xã hội, khi ra đường bạn cần tuân thủ quy định 5K, phải mang theo bằng lái xe, đăng ký xe, CCCD/CMND và giấy thông hành của công ty, doanh nghiệp mà chức năng kinh doanh của họ không bị dừng hoạt động theo Chỉ thị 16.
6. Tôi đang ở quận 1, TP.HCM. Tôi đã hết tiền mặt để tiêu xài, vậy tôi có được ra ATM hoặc ngân hàng để rút tiền không?
Ra đường trong trường hợp này thì có được xem là ra đường khi cần thiết không? Vì trong liệt kê trong danh mục thiết yếu của Chỉ thị 16 tôi không thấy nhắc gì đến việc người dân được phép ra ngân hàng giao dịch.
- Luật sư Đào Thị Bích Liên - Đoàn Luật sư TP.HCM trả lời: Điều 2 Công văn 2279 nêu rõ: Nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh trong cộng đồng, yêu cầu mọi người dân ở nhà, chỉ ra ngoài trong một số trường hợp thật sự cần thiết. Trong đó có quy định việc ra ngoài để mua lương thực, thực phẩm.
Tuy Chỉ thị 16 và công văn 2279 không nêu rõ việc có được ra ngoài cây ATM hay ngân hàng để rút tiền hay không nhưng cũng có thể được xem là "thật sự cần thiết". Tuy nhiên, bạn cần hạn chế việc ra đường, bạn có thể rút nhiều tiền hơn mức bình thường để dùng cho những lần sau. Trong trường hợp khẩn cấp cần rút tiền, bạn nên đi một mình, không đi nhiều người.
Nếu bạn ra đường không có lý do chính đáng, không đeo khẩu trang, không giữ khoảng cách 2 m sẽ bị phạt từ 1-3 triệu đồng.
7. Tôi ở quận 8, tôi muốn đi từ đường Phạm Thế Hiển ra bến xe để lấy thực phẩm người nhà gửi từ quê lên. Vậy tôi có vi phạm Chỉ thị 16 không? Nếu có thì tôi vi phạm vào lỗi gì? Mức xử phạt là bao nhiêu?
- Luật sư Đào Thị Bích Liên - Đoàn Luật sư TP.HCM trả lời: Chỉ thị 16 của UBND TP.HCM không quy định cụ thể về việc cấm nguời dân không được phép ra bến xe lấy lương thực người nhà gửi có thuộc trường hợp khẩn cấp, thiết yếu mà chỉ quy định là "trường hợp khẩn cấp khác, cần thiết..."
Vậy nên trong truờng hợp này thì tùy theo cách hiểu của từng người, có ý kiến cho rằng đây cũng là “trường hợp cần thiết” nhưng lực lượng chức năng cũng có thể cho rằng đây không phải là việc đi mua lương thực thực phẩm nên việc bạn ra bến xe nhận hàng từ quê gửi lên là vi phạm Chỉ thị 16.
Nếu bạn cố tình ra đường không có lý do chính đáng và nhu cầu thiết yếu thì sẽ bị coi là có hành vi vi phạm và có thể bị xử phạt hành chính với số tiền 5-10 triệu đồng.
Để tránh những lỗi vi phạm không đáng có, luật sư tư vấn bạn có thể thuê shipper chở hàng từ bến xe về nhà bạn. Trong trường hợp không nhờ được ship đến tận nhà, nếu cần phải ra ngoài thì bạn cần mang theo giấy tờ tùy thân, bằng lái xe, CCCD/CMND đi nhận thực phẩm. Khi lực lượng chức năng kiểm tra cần trình bày cụ thể lý do chính đáng.
8. Vợ tôi làm việc tại ngân hàng ở quận 1, TP.HCM. Cô ấy không có giấy phép lái xe nên tôi phải đưa đón hàng ngày. Việc làm của tôi có vi phạm Chỉ thị 16 không? Nếu có thì mức xử phạt là bao nhiêu?
- Luật sư Hà Huy Phong - Giám đốc điều hành Công ty Luật Inteco trả lời: Chỉ thị 16 hiểu một cách đơn giản thì trong thời gian cách ly toàn xã hội, người nào ở trong nhà người đó và không nên đi ra ngoài, không giao lưu với các gia đình khác và không ra đường nếu không có lý do chính đáng.
Theo Chỉ thị 16, ngân hàng vẫn được phép hoạt động trong thời gian thành phố bị giãn cách nên vợ bạn vẫn được phép ra đường và đi làm bình thường. Tuy nhiên, lý do đưa đón vợ đi làm không thuộc trường hợp khẩn cấp, cần thiết.
Quy định pháp luật chỉ áp dụng và có hiệu lực trực tiếp với người thuộc đối tượng thi hành, không áp dụng đối với người đi kèm. Trong tình huống của bạn, mong gia đình bạn cố gắng sắp xếp phương tiện để vợ bạn có thể tự tới ngân hàng làm việc một cách an toàn.
Trong trường hợp cố tình ra đường, bạn sẽ vi phạm quy định tại Chỉ thị 16 và có thể bị phạt tiền từ 5-10 triệu đồng theo quy định tại Điều 12, Nghị định 117/2020/NĐ-CP.
Dương Quỳnh Trang
