Trận Việt Nam thắng UAE 1 - 0 tại Mỹ Đình trong khuôn khổ lượt đi vòng loại World Cup 2022.
Tuy nhiên, con số gần 170 liên đoàn thành viên của FIFA bỏ phiếu ủng hộ ban đầu trở thành dấu hiệu cho thấy, sân chơi lớn nhất hành tinh đang đứng trước cuộc đại cách mạng trong lịch sử.
Tranh cãi
Đề xuất World Cup (bóng đá nam, nữ) tổ chức 2 năm/lần mới đây được LĐBĐ Arabia Saudi (SAFF) đưa vào chương trình nghị sự Đại hội lần thứ 77 của tổ chức quyền lực nhất bóng đá thế giới, tổ chức trực tuyến với sự tham dự của 211 liên đoàn thành viên.
Theo những người khởi xướng, mục tiêu của thảo luận hướng đến tính khả thi của ý tưởng bởi nó liên quan đến hệ thống các giải đấu quốc gia, châu lục và CLB trong bối cảnh lịch thi đấu hàng năm đã chật cứng, chồng chéo.
Ông Yasser Al Misehal, Chủ tịch SAFF cho biết kế hoạch tổ chức World Cup 2 năm thay vì chu kỳ 4 năm là cơ hội để các cầu thủ tham gia nhiều hơn trong những năm đỉnh cao sự nghiệp của họ.
“Chúng tôi tin rằng tương lai của bóng đá đang ở một thời điểm quan trọng. Giờ là thời điểm phải xem lại cách tổ chức trận đấu toàn cầu, trong đó bao gồm cả chu kỳ 4 năm hiện tại có còn là cơ sở tối ưu cho cách quản lý bóng đá, cả từ khía cạnh thi đấu lẫn góc độ thương mại, cũng như sự phát triển bóng đá nói chung hay không”, Chủ tịch SAFF cho biết.
Trước đó, vào tháng 3/2021 Giám đốc phát triển bóng đá của FIFA Arsene Wenger phát biểu: “Nếu nhìn vào các đội tuyển ở những kỳ World Cup thường có độ tuổi trung bình cầu thủ là 27 - 28, nên việc cứ 4 năm mới tổ chức thì cầu thủ có rất ít cơ hội trở lại (ở kỳ World Cup tiếp theo), bởi họ đã ở tuổi 32 - 33. Đó là lý do tại sao FIFA nên tổ chức World Cup 2 năm một lần”.
Cựu HLV của CLB Arsenal nhấn mạnh: “Chúng ta nên tập trung tổ chức các giải mang tính cạnh tranh, bỏ các giải đấu vô nghĩa, chẳng hạn như UEFA Nations League, bởi có rất nhiều rủi ro cho các CLB và cầu thủ. FIFA có thể rút ngắn các đợt thi đấu quốc tế bằng cách thu gọn vòng loại World Cup.
Thay vì xếp lịch vào tháng 3, 6, 9, 10 và 11, FIFA nghiên cứu tập hợp lại tất cả vòng loại trong một tháng hoặc vào tháng 2 và tháng 10. Tôi muốn FIFA xem xét đưa ra lịch thi đấu thống nhất với mỗi mùa giải diễn ra từ tháng 3 - 11 trong 1 năm thay vì nửa năm này sang nửa năm tiếp theo”.
Thực ra ý tưởng của SAFF, truyền thông đồn đoán là Chủ tịch FIFA Gianni Infantino đứng sau giật dây không phải là mới. Trước đây, cựu Chủ tịch FIFA Sepp Blatter (vào năm 1999, 2001) và sau đó là Chủ tịch LĐBĐ Nam Mỹ Alexandre Dominguez từng có ý đưa World Cup tổ chức 2 năm một lần ra tham khảo các thành viên của FIFA. Tuy nhiên khi đó kế hoạch chưa được sự đồng thuận nhiều, nhất là xung đột lợi ích với một số giải đấu khác về thời điểm tổ chức.
World Cup đang được tổ chức theo chu kỳ 4 năm/lần.
Mặc dù vậy, bước vào năm đầu tiên của thập kỷ thứ 2 của thế kỷ 21, đề xuất của SAFF không cho là phù hợp. Công nghệ phát triển mạnh mẽ. Trí tuệ nhân tạo len lỏi vào tất cả các mặt của đời sống, trong đó có bóng đá. Các hợp đồng thương mại có giá trị ngày càng cao.
Đặc biệt, các giải đấu toàn cầu ngày càng nhiều nhưng chất lượng không cao. Các LĐBĐ thành viên nhỏ luôn khao khát đến gần hơn ngày hội bóng đá thế giới, đặc biệt ở góc độ tài chính.
Ý tưởng World Cup tổ chức 2 năm một lần đã hứng chịu sự chỉ trích kịch liệt, mạnh mẽ. Những người phản đối cho rằng, kế hoạch này là “điên rồ”, bởi hiện nay các CLB, giải VĐQG đã và đang bị tàn phá bởi đại dịch Covid-19, lịch thi đấu tắc nghẽn nhất từ trước đến nay. Bởi mới nhất, những thay đổi của Champions League, có hiệu lực từ năm 2024, sẽ có thêm 100 trận vào lịch thi đấu hàng năm của bóng đá châu Âu.
Sự tan rã của giải ly khai European Super League vào tháng 4/2021 đã phần nào chứng minh rằng những đề xuất của SAFF sẽ càng gặp khó nếu nó chỉ vì mục đích kinh doanh.
Đối với các thành viên của FIFA, câu hỏi lớn đặt ra là liệu tần suất ngày càng tăng của giải đấu có giết chết sức mạnh độc nhất của World Cup vốn vẫn là đỉnh cao của bóng đá trong trái tim và tâm trí của người hâm mộ toàn cầu hay không. Nó cũng có khả năng gây ra bất ổn cho thị trường thương mại của bóng đá vào thời điểm mà doanh thu phát sóng đang bị đe dọa.
Raffaele Poli, người đứng đầu Trung tâm nghiên cứu thể thao quốc tế (CIES), cảnh báo rằng sự gia tăng của các giải đấu quốc tế không những có nguy cơ khiến cầu thủ gặp nhiều chấn thương, mà còn có thể làm mất đi giá trị bản quyền phát sóng của cả giải VĐQG và các giải đấu cấp CLB của châu lục.
Tờ Inside World Football dẫn nhiều ý kiến cho rằng bất kỳ sự thay đổi nào đối với chu kỳ 4 năm của World Cup có thể sẽ dẫn đến phản ứng dữ dội từ người hâm mộ khi họ lo lắng giải đấu lớn nhất hành tinh sẽ bị mất giá trị.
Chủ tịch Liên đoàn bóng đá châu Âu (UEFA) Aleksander Ceferin là một trong số những người phản đối. Ceferin cho biết: “FIFA có quyền nghiên cứu về tính khả thi nhưng việc tổ chức World Cup 2 năm/lần là không thể. Điều này sẽ tạo ra sự gián đoạn toàn diện về lịch thi đấu.
Từ góc nhìn khác, các cầu thủ sẽ dễ dính chấn thương hơn khi năm nào cũng phải thi đấu suốt 1 tháng trời ở một giải đấu quốc tế và không có thời gian hồi phục sau một mùa giải rất dài. Ý tưởng tổ chức World Cup 2 năm/lần là không hợp lý”.
Chủ tịch LĐBĐ thế giới Gianni Infantino.
“Miếng bánh” khổng lồ
Dưới thời Chủ tịch Gianni Infantino, FIFA đã mở rộng hầu hết giải đấu của mình và doanh thu nhờ đó tăng theo. VCK World Cup bóng đá nam tăng từ 32 lên 48 đội (năm 2026 do Mỹ, Mexico và Canada đồng đăng cai).
Mới đây, sau thành công của World Cup bóng đá nữ 2019 tại Pháp, FIFA và Infantino đã nhanh chóng biến kỳ giải năm 2023, do Úc và New Zealand đồng đăng cai tăng từ 24 lên 32 đội, còn Club World Cup tăng từ 8 lên 24 CLB tranh tài.
Về phía LĐBĐ Việt Nam (VFF), chưa chính thức cho biết quan điểm ủng hộ hay phản đối, một phần đây là vấn đề khá tế nhị và đang trong giai đoạn hình thành.
Một quan chức VFF chia sẻ: World Cup là giải đấu danh giá nhất thế giới, trong lịch sử chỉ có khoảng 80 quốc gia được góp mặt sân chơi này. Đặc biệt Đông Nam Á chưa có 1 đội tuyển chính thức nào vượt qua vòng loại World Cup. Vì thế, được góp mặt ở World Cup bao giờ cũng là niềm mơ ước của bất cứ quốc gia nào không riêng Việt Nam.
Bên cạnh niềm vui, sự tự hào của khán giả thì có mặt ở World Cup còn mang đến những nguồn thu khổng lồ. Nếu giành suất tham dự World Cup 2022, đội tuyển Việt Nam sẽ nhận được 2 triệu USD để chuẩn bị cho giải đấu.
Đến khi tham dự vòng bảng, đội sẽ nhận thêm 10 triệu USD, số tiền sẽ lớn hơn tùy thuộc vào thành tích. Các hợp đồng tài trợ cho đội tuyển cũng sẽ tăng cả số lượng và chất lượng. Điều này sẽ mang lại nhiều lợi ích để thay đổi nền bóng đá theo hướng tích cực, đầu tư vào hệ thống các giải quốc gia, đào tạo trẻ tốt hơn.
Bóng đá Việt Nam sẽ được hưởng lợi nếu World Cup được tổ chức 2 năm một lần.
2 năm trước, tại hội nghị của các liên đoàn bóng đá thành viên thuộc FIFA diễn ra vào Kigali (Rwanda) vào tháng trước, Chủ tịch LĐBĐ Nam Mỹ (CONMEBOL) Alejandro Dominguez đề nghị FIFA rút ngắn thời gian tổ chức World Cup xuống còn 2 năm thay vì 4 năm như thông lệ. Đây là giải pháp ứng biến của ông Dominguez khi những thảo luận về việc FIFA dự tính tổ chức phiên bản Nations League cho các lục địa, giống như UEFA tổ chức thêm Uefa Nations League bên cạnh EURO cho châu Âu.
“Tôi luôn luôn nói rằng chúng ta phải thảo luận về vấn đề này. Tôi chưa bao giờ nói “không” cả. Chúng ta có thể tổ chức World Cup theo chu kỳ 2 năm. World Cup sẽ dành cho tất cả. Sẽ có những cầu thủ được tham dự 4 lần. Nếu giữ nguyên mô hình hiện nay, có những cầu thủ chỉ có thể góp mặt được tại 2 kỳ World Cup trong cả sự nghiệp. Đứng trên góc nhìn kinh tế, FIFA có thể thu lợi rất lớn”, ông Dominguez nhấn mạnh.
Đề xuất tổ chức World Cup 2 năm một lần tại Đại hội của FIFA vừa qua nhận được 166 phiếu tán thành từ các quốc gia thành viên, và chỉ có 22 phiếu phản đối. Dự án trên nếu được thực hiện dự kiến sẽ mang lại thêm cho FIFA khoản thu rất lớn.
Theo số liệu do FIFA công bố, World Cup hiện tại được tổ chức 4 năm một lần có thể mang lại doanh thu 6 tỷ USD, tuy nhiên nếu chu kỳ được rút ngắn, con số này ít nhất là 10 tỷ USD. FIFA đã kiếm được 4,8 tỷ USD từ Word Cup 2014 và được ước tính đã thu về 6 tỷ USD tại World Cup 2018.
“Chúng tôi tiến hành các nghiên cứu với tinh thần cởi mở nhưng FIFA sẽ không đưa ra quyết định sẽ gây nguy hiểm cho giá trị của World Cup, tin tôi đi. Chúng tôi phải xem phù hợp với lịch quốc tế như nào và các trận đấu vòng loại sẽ được tổ chức ra sao. Chúng ta có tư duy cởi mở, biết World Cup đại diện cho điều gì. Khán giả muốn xem nhiều hơn các trận đấu và giải đấu quan trọng, ưu tiên sẽ là thể thao chứ không phải thương mại'”, chủ tịch FIFA Gianni Infantino cho biết.
Trên lý thuyết, việc rút ngắn chu kỳ tổ chức World Cup sẽ đem lại nhiều cơ hội hơn cho những đội tuyển có trình độ trung bình hoặc trung bình khá, trong đó có đội tuyển quốc gia Việt Nam. Cuộc chiến “điên rồ” sẽ còn nóng bỏng và khó lường.
Nếu ý tưởng của FIFA được triển khai sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến bóng đá châu Âu, vốn đang đối mặt với lịch thi đấu dày đặc. Ngoài 100 trận tăng thêm của Champions League còn là sự đan xen của UEFA Nations League và VCK EURO. Đằng sau hệ thống thi đấu đó ai cũng hiểu là những nguồn thu khổng lồ từ truyền hình, quảng cáo… Vậy nên không dễ gì UEFA thay đổi theo FIFA. Nhưng FIFA đang có sự hậu thuẫn rất lớn từ LĐBĐ Nam Mỹ, với 2 gã khổng lồ Brazil và Argentina, châu Phi và đặc biệt châu Á với những thành viên siêu giàu như Qatar hay Saudi Arabia…
