Khoảng 9 giờ sáng tôi theo đoàn công tác do Chuẩn Đô đốc Vũ Văn Nam, Tư lệnh Vùng 1 Hải quân dẫn đầu đến xã đảo Bản Sen, huyện đảo Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh để tặng quà, chúc ết cán bộ, nhân dân.
Bề ngoài, trụ sở UBND xã Bản Sen chẳng khác biệt so với nhiều địa phương khác. Sau nghi lễ trao tặng quà, chúc Tết, tôi đã trò chuyện với cụ Đinh Thị Thắm ở thôn Đông Lĩnh, xã Bản Sen. Cụ móm mém nói rằng, năm nay cụ đã 83 tuổi. Con trai cụ hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Tuy các chế độ của gia đình đã được chính quyền địa phương chuyển kịp thời, nhưng Tết nào cũng vậy, bộ đội Hải quân đều đến tặng quà, chúc mừng năm mới khiến gia đình cụ cảm thấy ấm áp.
Chuẩn Đô đốc Vũ Văn Nam, Tư lệnh Vùng 1 Hải quân trao quà Tết tặng Đảng bộ, chính quyền, nhân dân xã Bản Sen trên đảo Trà Bản.
Câu chuyện giữa tôi và cụ bị cắt ngang khi đồng chí Nguyễn Tuấn Ca, Phó bí thư Thường trực Đảng ủy xã Bản Sen thông báo đoàn tặng quà đã về. Thế là tôi vội chào cụ Thắm, ba chân bốn cẳng chạy đuổi theo đoàn. Sau này, chính cái tội chậm muộn, kề cà lại là cơ duyên để tôi gặp anh Ca lần thứ hai, qua đó khám phá một số đặc trưng của đời sống văn hóa nhân dân xã đảo.
Tối ấy, trong khi đang vui Tết quân dân trên đảo, háo hức với màn đốt lửa trại vui nhộn thì một cách tay kéo tôi ra khỏi vòng người. Ngoảnh lại tôi thấy dáng người cao lớn phía sau.
- Ồ, anh Ca đấy à?
Anh lôi tôi ra chỗ trống và nói to át tiếng nhạc phát ra từ đôi loa thùng đặt hai bên cánh gà sân khấu.
- Về nhà anh chơi nhé!
- Đợi em một lát!
Tôi chạy nhanh vào nhà ở lấy chiếc cặp và theo sau anh đi ra khỏi cổng Trạm radar 485, Trung đoàn 151, Vùng 1 Hải quân.
Tôi ngồi sau xe máy của anh Ca. Con đường bê tông độc đạo trên đảo hiện dưới ánh đèn mờ đục vì mưa bụi và sương. Những ngọn núi xanh thẫm hai bên đường như lùi lại trong tiếng gió ù ù. Sau hơn 5km, anh Ca đưa tôi vào nhà, một ngôi nhà khang trang có vườn rau khá rộng ở bên hông trái. Anh nhanh nhẹn sắp xếp đồ đạc rồi giục tôi đi tắm.
Cán bộ, chiến sĩ Trạm radar 485, Trung đoàn 151, Vùng 1 Hải quân trên đảo Trà Bản gói bánh chưng.
Cán bộ, chiến sĩ Trạm radar 485, Trung đoàn 151, Vùng 1 Hải quân trên đảo Trà Bản vui Tết cùng nhân dân.
Từ trong buồng bước ra, tôi đã thấy anh Ca ngồi đợi. Trên bàn có một chiếc đĩa lớn đựng cá mực màu nâu thẫm, mấy lon bia và một đĩa tương ớt. Tôi ngồi xuống và chúng tôi bắt đầu trò chuyện, thưởng thức món ăn mà anh Ca nói là đặc sản chỉ có vùng này mới có. Quả thực, dù đã đến nhiều địa phương ven biển nhưng chưa khi nào tôi được thưởng thức món mực chiên xì dầu ngon đến thế. Miếng mực dai, ngọt, thơm và đậm vị. Xé một miếng mực màu nâu thẫm bên trong thịt mực màu trắng ngà quệt chút tương ớt cay cay rồi đưa vào miệng đã thấy mùi thơm của xì dầu, của mực hòa quyện bao bọc, khiến hai cánh mũi phập phồng. Thịt mực dai vừa phải và rất ngọt. Dường như đó là vị ngọt đọng lại từ nước biển trong xanh trên vùng Vịnh Bái Tử Long thơ mộng.
Anh Ca bảo tôi, xã Bản Sen nằm trọn trên đảo Trà Bản có diện tích đất nổi ước khoảng 72km2. Năm 2015, nơi đây có điện lưới và 2021 mới có đường xuyên đảo bằng bê tông chắc chắn. Theo truyền miệng của người dân để lại, dân cư tại đây có nguồn gốc từ thời nhà Trần, trong cuộc chiến chống quân Nguyên Mông một số người dân chạy lên đảo để trốn giặc và ở lại mưu sinh.
Đảo nằm cách đất liền khoảng 20km, cách xã đảo Quan Lạn – Minh Châu khoảng 15km. Từ đất liền ra Trà Bản có nhiều đường khác nhau, nhưng dễ nhất là đi thuyền gỗ hoặc tàu cao tốc xuất phát từ cảng Cái Rồng hay cảng Ao Tiên. Hiện nay, xã có 336 hộ, hơn 1.200 nhân khẩu với có 7 dân tộc cùng sinh sống (Kinh, Hoa, Tày, Nùng, Mường, Sán Dìu, Dao). Những năm qua, được sự quan tâm của Trung ương, tỉnh, huyện, đời sống vật chất, tinh thần của người dân xã đảo từng bước cải thiện. Các ngành nghề chủ lực ở đây gồm có trồng rừng, khai thác rừng, trồng và nuôi, đánh bắt hải sản, trồng một số loại cây đặc sản địa phương như cam Bản Sen, chè Vân… Thu nhập bình quân đầu người của xã năm 2023 đạt 81 triệu đồng/người/năm. Xã đảo không có hộ nghèo. Điều đặc biệt ở xã đảo này là không có công an kiểm soát giao thông túc trực trên các cung đường. Người tham gia giao thông trên đảo chủ yếu bằng xe máy. Ai ngồi sau không đội mũ bảo hiểm đều được camera ghi lại. Căn cứ vào hình ảnh đó, lực lượng chức năng sẽ đến tận gia đình để kiểm tra, nhắc nhở. Nếu ai cố tình vi phạm sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật.
Vừa nhấp xong ngụm bia, anh Ca hướng mắt ra ngoài cửa. Lúc này tôi nghe mới thấy trong tiếng gió bấc ù ù là tiếng sóng biển rì rầm như mời gọi. Anh tâm tình với tôi, hiện nay, dự án xây cầu từ xã đảo Quan Lạn sang Bản Sen sắp được triển khai. Nếu cây cầu ấy hoàn thành thì tương lai phát triển của Bản Sen sẽ rất lớn, nhất là thu hút du lịch.
Rồi anh kể: Bản Sen có rất nhiều hang động rất đẹp, còn hoang sơ chưa được nhiều người biết đến như hang Nhà Trò. Hang nằm trên một hòn đảo nhỏ giữa biển. Trong hang có nhiều nhũ đá đẹp và độc đáo, tạo nên những hình ảnh sinh động và lãng mạn. Một số nhũ đá có hình dạng giống như các loài động vật, như rồng, rùa, chim, cá… Một số nhũ đá lại có hình dạng giống như các vật thể, như quạt, đèn, bàn ghế…
Hang Nhà Trò không chỉ là một thắng cảnh đẹp tự nhiên, mà còn là một di tích khảo cổ quan trọng. Trong hang có nhiều dấu tích của cuộc sống cổ xưa, như vỏ ốc, đá cát két, gốm cái bèo, rìu đá… Các nhà khảo cổ học cho rằng hang Nhà Trò là một chi lưu của văn hóa Hòa Bình, một nền văn hóa đồ đá cổ của người Việt. Sự phát lộ của hang Nhà Trò chính là một cứ liệu vững chắc làm sáng tỏ nguồn gốc và tính hệ thống liên tục không thể phủ nhận về một nền văn hóa Hạ Long sớm xuất hiện ngay từ thời kỳ đồ đá cũ và xuyên qua thời kỳ đồ đá mới thuộc văn hóa Hòa Bình.
Đêm ấy, tôi và anh Ca ngồi chia sẻ với nhau nhiều câu chuyện nhân tình thế thái cho đến khi đồng hồ chỉ vào 12 giờ thì mới đi ngủ. Tôi nằm nghĩ, tiềm năng của xã đảo Bản Sen thật phong phú. Nếu chiếc cầu như anh Ca nói được xây xong, người dân Bản Sen sẽ không còn lo việc đi lại, chữa bệnh và học hành cho con cháu. Lúc ấy du lịch được phát triển và khởi sắc, chắc chắn Bản Sen sẽ là một viên ngọc bích trên Vịnh Bái Tử Long. Suy nghĩ ấy nhanh chóng đưa tôi vào giấc ngủ.
Ngày mai, gió mùa Đông Bắc sẽ hết. Biển lặng sóng và mùa xuân mới với hy vọng mới sẽ về tràn ngập trên xã đảo Bản Sen-Trà Bản.
Ghi chép của MẠNH THẮNG
*Mời bạn đọc vào chuyên mục Phóng sự Điều tra xem các tin, bài liên quan.
