Trong một bài phát biểu gần đây, Tổng thống Biden đã nói rằng hàng tỷ USD của người nộp thuế đã được chi để chuyển đổi các nhà máy sản xuất ô tô sang sản xuất xe điện và “xây dựng mạng lưới 500.000 trạm sạc xe điện trên khắp nước Mỹ”. Ông tuyên bố những hành động này sẽ giúp “các gia đình lao động” và “tạo ra việc làm cho công đoàn được trả lương cao”.
Nhưng sự thật thì không hẳn như vậy Hiện nay gần 4.000 đại lý ô tô cuối cùng đã lên tiếng. Mặc dù không được phủ sóng rộng rãi, , GM, Chrysler, Volkswagen và các hãng khác đã sa thải hàng nghìn công nhân trong năm nay, phần lớn là do nhu cầu về xe điện giảm mạnh. Mùa hè năm nay, Ford đã thừa nhận rằng hoạt động kinh doanh xe điện của họ sẽ lỗ 4,5 tỷ USD. Trên toàn cầu, số việc làm bị mất do quá trình chuyển đổi xe điện bắt buộc của Biden là 80.000. Rõ ràng là có quá nhiều thứ cho việc “tạo ra” việc làm.
Trong lá thứ kiến nghị gửi tới Tổng thống Mỹ, các đại lý ô tô của Mỹ cho biết: "Không có cơ quan chính phủ nào, không có viện nghiên cứu nào, và không có công ty thăm dò ý kiến nào biết nhiều về khách hàng ô tô hơn chúng tôi. Chúng tôi nói chuyện với khách hàng mỗi ngày. Là đại lý ô tô bán lẻ, chúng tôi không biết mình bán gì. Hoạt động kinh doanh của chúng tôi là cung cấp cho khách hàng những phương tiện đáp ứng nhu cầu về túi tiền và phong cách sống của họ.
Một số khách hàng đang có nhu cầu mua điện và chúng tôi rất vui mừng được bán chúng. Nhưng phần lớn khách hàng đơn giản là chưa sẵn sàng để thực hiện thay đổi. Họ lo ngại về việc BEV không đủ khả năng chi trả. Nhiều người không có gara để sạc tại nhà hoặc không dễ dàng tiếp cận các trạm sạc công cộng. Khách hàng cũng lo ngại về việc mất quãng đường lái xe khi thời tiết lạnh hoặc nóng. Một số phải di chuyển hàng ngày dài và không có thêm thời gian để sạc pin. Những người mua xe tải đặc biệt khó chịu vì quãng đường di chuyển bị mất đi đáng kể khi kéo. Công nghệ hiện tại không đủ để hỗ trợ nhu cầu của đa số người tiêu dùng".
Thực tế thì việc xây dựng các trạm sạc như hứa hẹn gây ra vấn đề gây tranh cãi không kém. Theo yêu cầu của Biden, Quốc hội dành 7,5 tỷ USD vào năm 2021 để xây dựng hàng chục nghìn bộ sạc xe điện trên khắp đất nước. Một phân tích gần đây cho thấy, mặc dù có nguồn tài trợ dồi dào nhưng chương trình vẫn chưa chưa có dấu hiệu khả quan. Một “khoản đầu tư” trị giá 7,5 tỷ USD của người nộp thuế mà không thu được lợi nhuận trong hai năm là một viên thuốc kinh tế khó nuốt.
Hiện nhu cầu thị trường thấp đối với xe điện không có gì đáng ngạc nhiên. Các chuyên gia kỹ thuật đã gióng lên hồi chuông cảnh báo trong nhiều năm rằng tỷ lệ chấp nhận thực tế và doanh thu của đội xe - tốc độ thay thế ô tô cũ bằng ô tô mới hơn - thấp hơn đáng kể so với những dự đoán chính trị thổi phồng của chương trình nghị sự xanh.
Đánh giá giữa kỳ năm 2018 của EPA về các tiêu chuẩn phát thải khí nhà kính của phương tiện hạng nhẹ cho các năm mẫu 2022-2025 đã phát hiện ra rằng các giả định xung quanh việc áp dụng xe điện, đặc biệt, đã bị cường điệu quá mức và “không phù hợp với thực tế”.
Năm 2016, doanh số bán xe điện chỉ chiếm 2,44%. Những dự đoán thực tế từ các kỹ sư ô tô hàng đầu của Mỹ không mấy lạc quan. Rõ ràng “khách hàng không mua xe điện với mức giá đủ để tuân thủ”.
Trong khi đó Tổng thống Biden đã cố gắng để thực hiện mục tiêu bằng nhiều cách. Giá xăng chắc chắn đã tăng vọt, kể từ thời điểm ông ra lệnh điều hành ngay ngày đầu tiên lên kế hoạch cấm tất cả nhiên liệu hóa thạch. Biden và các quan chức đã chuyển hàng tỷ USD của người đóng thuế sang cơ sở hạ tầng thu phí nhưng không thành hiện thực, đồng thời tìm cách mua đứt các nhà sản xuất ô tô.
Ví dụ, Ford đã nhận được khoản vay 9,2 tỷ USD để sản xuất thêm pin. Về bối cảnh, một phân tích của Wall Street Journal tiết lộ rằng số tiền này “lớn hơn 3,3 tỷ USD so với số tiền công ty đã vay trong cuộc khủng hoảng Detroit năm 2008-2009”. Ford không đơn độc; GM và LG đã nhận được 2,5 tỷ USD cho các cam kết tương tự. Có lẽ đây là lý do tại sao việc sa thải và cắt giảm sản xuất lại ít được họ quan tâm.
Trong khi các nhà sản xuất tung ra hàng tỷ USD tiền thuế của người dân nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi phi thực tế, thì các đại lý ô tô của Mỹ và bằng cách mở rộng khách hàng của họ, lại bị bị bỏ lại phía sau. Hầu hết người Mỹ không đủ khả năng chi trả hoặc đơn giản là không muốn xe điện. “Lo lắng về phạm vi” là rất thực tế, vì vẫn phải mất hàng giờ để sạc lại pin, thay vì vài phút để đổ đầy bình xăng. Đây là một lý do hàng đầu khiến phần lớn chủ sở hữu xe điện hiện tại vẫn dựa vào các phương tiện chạy bằng xăng - 78% sở hữu chiếc ô tô chạy bằng xăng thứ hai để bổ sung cho nhu cầu vận chuyển của họ.
Do tác động lạm phát, ngay cả những khoản trợ cấp hào phóng cho người nộp thuế cũng không thể khiến ý tưởng mua một chiếc ô tô điện trị giá trung bình 56.000 USD trở nên hợp lý đối với hầu hết người tiêu dùng.
Bất chấp những sự thật bất tiện này, ông Biden và các quan chức vẫn đang nỗ lực hết mình. Quy định mới nhất của EPA sẽ yêu cầu 50% doanh số bán ô tô mới phải chạy hoàn toàn bằng điện vào năm 2030. Điều này bị giới chuyên gia đánh giá không chỉ phi thực tế mà bất kỳ nỗ lực nghiêm túc nào để đạt được nó sẽ lãng phí tiền bạc đồng thời gây thiệt hại nghiêm trọng cho cả nền kinh tế của Mỹ cũng như toàn cầu.
Hoàng Lâm
